Wij gaan niet opzij

Column: Voetbalfeodalisme

De constatering dat voetbal al jaren een wereld is waarin geld regeert, zal niemand meer verbazen. De Champions League wordt gedomineerd door een handvol rijke clubs en ook in nationaal verband zie je steeds meer alleenheerschappij van de clubs met de diepste zakken. Mark van Ostaijen is van mening dat dat de voetbalwereld steeds meer op middeleeuwse, feodale systemen gaat lijken. Hij schreef er een column over, die eerder ook in Binnenlands Bestuur verscheen. Zoals altijd geldt dat de mening van de schrijver niet de mening van B-Side Rats hoeft te zijn.   
Nu de Champions League wederom is gewonnen door grootmacht Real Madrid, de Achterhoek en Emmen Eredivisie gaan spelen en men zich in Kerkrade en Enschede voorbereidt op minstens één seizoen Eerste Divisie, is het tijd om de balans op te maken van ‘de belangrijkste bijzaak van het leven’: voetbal.
Niet in de laatste plaats omdat diverse gemeenten betrokken zijn bij de levensvatbaarheid van Betaald Voetbal Organisaties (BVO’s), een thema dat – terecht - veelvuldig is behandeld door Binnenlands Bestuur.Zo onderhouden alleen Eindhoven (PSV), Doetinchem (De Graafschap) en Alkmaar (AZ) geen direct financiële relatie met een voetbalclub. Nieuwsuur toonde recentelijk nog aan dat de 32 gemeenten die een BVO hebben de afgelopen tien jaar 240 miljoen euro uitgaven aan die clubs. Dit uit zich in de vorm van leningen, aankopen van stadions, subsidies en garantstellingen. Zo zijn van die 32 gemeenten er 12 volledig of grotendeels eigenaar van het plaatselijke stadion. Volgens hoogleraar Maarten Allers, zitten die gemeenten ‘in een wurggreep bij de clubs’ want ‘zo’n club weet dat een stadion zonder club zo goed als niets waard is, dus dan kun je gekke dingen gaan doen.’ Het lokaal bestuur in Nederland heeft het er dus maar druk mee. Maar die verstrengeling tussen markt en overheid, tussen BVO’s en gemeenten, is geenszins nieuw. Nieuw zijn de verhoudingen in de internationale voetbalmarkt. Twintig tot dertig jaar geleden konden clubs als Ajax en PSV de Champions League nog winnen, inmiddels is dat onmogelijk en definitief voorbehouden aan de happy few. De wereld van het grote geld en het principe van cumulative capitalism voltrekt zich in snel tempo in de voetballerij. Dit Mattheus-effect, waarbij kapitaal zich kan vermenigvuldigen met kapitaal, zorgt ervoor dat de rijkste voetbalcompetities rijker worden en dat het verschil tussen clubs en competities steeds groter wordt, zo blijkt ook uit cijfers van Deloitte. En er zijn vooralsnog weinig bemoedigende signalen richting enig zelfcorrigerend vermogen, zoals in Amerika. In tegenstelling, er worden inmiddels ideeën ontwikkeld, zoals een Superleague van Europese topclubs, die deze ongelijkheid alleen nog maar meer zullen gaan stimuleren. Het zorgt ervoor dat clubs uit de allerrijkste competitie ter wereld, de Engelse Premier League, zich inmiddels kunnen ontplooien als feodale heren. Gesteund met Russische of Arabische middelen kunnen clubs als Manchester City en Chelsea zoveel spelers opkopen en onderbrengen bij kleinere clubs, dat er inmiddels een voetbalpiramide is ontstaan die vergelijkbaar is met het feodalisme uit de Middeleeuwen. Dat Middeleeuws feodalisme bestond eruit dat een koning of leenheer grond toebedeelde aan leenmannen waarvan de opbrengsten de leenheer toekwamen. In de huidige tijd zien we hetzelfde verdeel-en-heers principe, ook in Nederland. Voetbalfeodalisme, want niet via grond, maar via voetballers. Zo heeft Manchester City een ‘samenwerkingsverband’ met het door mij geliefde NAC en heeft Chelsea een officieuze relatie met Vitesse. Maar de invloed van de Engelsen reikt van FC Groningen tot PEC Zwolle en FC Twente. Het zorgt ervoor dat deze teams jaarlijks een aantal talentvolle spelers kunnen lenen die het zich anders nooit zou kunnen veroorloven. En in eerste instantie lijken er alleen maar winnaars. Deze clubs krijgen sportief gezien betere teams, het voorziet de Eredivisie van een talentvolle impuls en Chelsea en Manchester City profiteren economisch. Want het stallen van talent zorgt voor extra financieel rendement. Vooral voor de Engelse leenheren, die forse winsten behalen bij het doorverkopen van huurspelers. Let wel, ‘doorverkoop’, soms zonder ook maar één minuut in het shirt van Manchester City of Chelsea gespeeld te hebben. Het zorgt voor dubieuze constructies en perverse effecten. Niet in de laatste plaats voor de horigen in dit feodale stelsel, de leenspelers zelf, die verhandeld worden via zaakwaarnemers. Het is een bijzondere situatie die ook lokale overheden voor een dilemma stelt, aangezien gemeenten met miljoenen verbonden zijn aan de lokale trots. Vaak ook met als doel om via voetbalsport sociale en cultureleongelijkheid lokaal te bestrijden. Maar in hoeverre willen gemeenten medeverantwoordelijk zijn voor vergaande vormen van sportieve en financiële ongelijkheid? In hoeverre willen gemeenteraden nieuwe vormen van feodalisering stimuleren? De vraag is uiteraard in hoeverre gemeenten nog iets kúnnen inbrengen, want met de huidige financiële afhankelijkheden ligt er een klassieke lock-in situatie op de loer. Desalniettemin is het van belang om de perverse effecten van dit voetbalfeodalisme nauwgezet te volgen. Voor je het weet zit je in een volgende ‘wurggreep’.

Bron: B-Side Rats, Mark van Ostaijen

Vorig bericht
NAC krijgt wederom een voorwaardelijke boete 21 reacties
Volgend bericht
Van der Maaten tekent bij Telstar 18 reacties
Login om te reageren/stemmen Terug naar overzicht
15 Reacties
0   0  
Negentientwaalf

Kwaliteitscolumn!! Keep them comin’ :)

0   0  
Wouter

Het zijn geen clubs maar investeringsmaatschappijen geworden. Het spelletje wordt niet op de mat gespeeld maar tussen makelaars en investeerders.

0   0  
Uit je Naaht

Een column plaatsen die ook in Binnenlands Bestuur is gepubliceerd; niet gek.

Hoe dan ook: het verwoordt mijn gevoel erg goed. Vanuit het perspectief van NAC is de deal met City erg goed, maar tegelijkertijd wordt NAC zo onderdeel van een systeem dat erg dubieus is. Het komt de gezondheid van het voetbal niet ten goede en stelt de cultuur, supporters en competities van lokale clubs teveel in dienst van the happy few. Voor NAC werkt het, maar je moet je afvragen of je er aan mee moet willen werken.

Wedervraag is: als je er niet aan mee wil werken, wat voor bestaansrecht heb je dan nog in het voetbal van de toekomst? En vraag die daarbij hoort: als je bestaansrecht in het voetbal afhangt van dit soort deals, wat is voetbal dan eigenlijk nog voor cultuurvorm? Voetbal is dan niet meer van de mensen. Wij zijn allen horigen.

0   0  
Ulvenhouter

Volgens mij heeft de gemeente Eindhoven in 2011 48 miljoen betaald aan PSV voor het stadion en trainingscomplex. PSV betaald de komende 40 jaar erfpacht, blablablabla.

Hoezo geen directe financiële relatie?

0   0  
BREDA1965

naast nac keek ik vroeger naar alle clubs en competities,als het maar voetbal was,de laatste jaren alleen maar naar nac.Het voetbal is al jaren verpest,niet leuk meer.Ik kan voor geen meter voetballen of keepen,maar als ik nou 20 was geweest,had ik toch een paar mooie centen kunnen verdienen.Het gaat helemaal nergens meer over

0   0  
WW

Goed verhaal.
Benieuwd hoeveel van die 240 a conto Twente komt.

0   0  
tripomatic

@Ulvenhouter:

Geh, daar zat ik inderdaad ook al aan te denken. Maar heeft PSV die grond niet voor het symbolische bedrag van 1 Euro terug gekocht? Althans, zoiets staat me bij.

On-topic:

Hele goeie column! Moet er wel bij zeggen dat ik ondanks dat ik het "moderne voetbal" inderdaad soms zwaar verpeste trekjes vind vertonen, ik mezelf aangeleerd heb toch niet te al cynisch en zwartgallig naar voetbal te kijken. Anders is er namelijk helemaal geen lol meer aan. ;-)

0   0  
Geeltje

Dit effect is overigens toepasbaar in de hele wereld. Het grote geld (of dat nu bij een voetbalclub, olieland, goolgle, etc, is) trekt alle macht naar zich toe. De enige optie is iets massaal boycotten. Maar of het nu de benzine aan de pomp is, het Nederlandse voetbal of de zoekmachine is, wij blijven het allemaal nuttigen.

En dat is misschien wel logisch. Maar zo verandert het nooit.

En dan denk ik, misschien niet zo nobel, if you can’t beat them, join them.

0   0  
Geeltje

En wat betreft onze eredivisie. Laten we dat lekker een verassende, spannende en leuke competitie houden. Met volle stadions. Zonder rare kunstgrepen. Met kneuterige stadions en matige spelers. Dat we nooit meer aansluiting gaan vinden in Europa, wil niet zeggen dat we er niet meer van kunnen genieten.

0   0  
Oldskool

Huren verbieden en hogere vaste percentages per gespeeld seizoen bij doorverkoop. Geen talent wil 12e spits worden met 0,0 kans op speeltijd. Probleem opgelost. NAC moet profiteren van de huidige regels zolang die er zijn. Maar die regels op zich zijn belachelijk natuurlijk.

Overigens is het in de maatschappij niet anders hoor. Grote hedgefunds en investeringsmaatschappijen kopen ook alles op. Daar faalt de overheid ook. Er wordt geen belasting betaald en zo veel mogelijk mensen worden buiten geflkkerd met krankzinnig hoge verdiensten en steeds minder banen als gevolg.

Uiteindelijk klappen dat soort systemen altijd uit elkaar. De vraag is wanneer.

0   0  
Jack

@ Ulvenhouter

Kijk voor de aardigheid even naar de datum van het artikel waaruit wordt geciteerd: 24 juli 2009 !!!
Toen was die relatie er dus niet.

0   0  
Ulvenhouter

Artikel dat ik las is van 2011. Valt dus binnen de periode van 10 en er is zeker sprake van gemeentelijke steun.

0   0  
De Muzikant

Dit roep ik dus ook al jaren, en degenen die dit in de hand werken, en zelfs stimuleren, zijn de heren van de Fifa en de Uefa. financial fair play, ...... wat een foute tekst bij hun beleid!

0   0  
Dutchbird

Gemeente Breda en NAC zijn voorlopig nog jaren "tot elkaar veroordeeld" want er is niet één investeerder bereid gebleken voor het stadion te betalen wat de gemeente vraagt. Dan is er maar een werkende oplossing en dat is er samen het beste van maken. Contract openbreken, stadion moderniseren en uitbreiden, huurtermijn met een flink aantal jaren uitbreiden zodat de jaarlijkse huur omlaag kan. Door de nieuwe coalitie wordt jaarlijks 500.000 euro vrijgemaakt voor citymarketing. NAC Breda zorgt gratis voor de nodige city marketing en zet een club neer waar veel andere stadsbesturen jaloers op zijn. Daar past een samenwerking bij naar wederzijdse tevredenheid.


Voor het overige zullen we moeten accepteren dat de financiële wereld het voor het zeggen heeft in de voetbalsport. Als we dat willen veranderen kan dat alleen van onderaf op een zodanige wijze dat we uiteindelijk UEFA bestuurders kiezen die het voetbal teruggeven aan de supporters (de verenigingen). Niet alleen in Nederland maar in alle Europese landen. Ik zie dat in de komende 50 jaar niet gebeuren.


Daarom mogen we blij zijn dat NAC zichzelf inpast in de nieuwe piramide die door het geld wordt geregeerd. Enerzijds via de samenwerking met City en anderzijds door de modernisering te omarmen via een jonge en ambitieuze technische staf. Alleen dan ben je aantrekkelijk voor jong talent. Wat dat betreft is de samenwerking met Helmond een mooi voorbeeld van de nieuwe wind die is gaan waaien sinds de komst van Smulders.


Bij dit moderne NAC zou misschien een andere aandeelhouderssamenstelling passen, maar welke dan? Een grote meerderheidsaandeelhouder zoals van Seumeren bij Utrecht lijkt aantrekkelijk, maar zo'n man heeft ook niet het eeuwige leven. Persoonlijk denk ik dat de huidige structuur nog niet zo verkeerd is. Drie die samen een meerderheid hebben geeft voldoende garantie op snelle besluitvorming in de dagelijkse operatie. Maar voor de echte belangrijke besluiten hebben ze de andere 18 ook nodig en dat zijn eigenlijk meer supporters dan aandeelhouders.

0   0  
ome cor

Bij het gemekker toen Fortuna, Emmen en De Graafschap promoveerden zakte mijn broek al af.
De eredivisie is niet serieus te nemen omdat dit geen serieuze eredivisieclubs zijn.

Wel hoor ! Daar waar voetbal nog iets met het spelletje te maken heeft promoveren de teams die de juiste wedstrijden winnen. Bovengenoemde clubs dus. Vorig jaar de nr 5 van de eerste divisie.

Roda, Sparta en Twente bleken even niet goed genoeg. Niet om de club, niet om de aanhang, niet om de historie en ook niet om de centen, maar om het aantal winstpunten in de wedstrijden.
Dat is voetbal !

Sentimenten zijn er altijd, volgend seizoen huilt een andere achterban om de degradatie.
Maar het grote geld heeft het voetbal vermoord en mannetjes als bijv. Justin Kluivert veranderd in ordinaire geldgraaiers.

Maar wat is de oplossing ?

Laad alle berichten na dit bericht in