Het uitvak loopt leeg

Met dank en hulde aan De Rat, die een compleet artikel over uitwedstrijden bezoek op  de kop  hun PC hebben getikt uit het AD. Eén van de mensen die aan het woord komt is de alom bekende Don Leon. We zijn zo vrij even een copy-paste te maken: Het uitvak loopt leegHet blijft een magisch gezicht, in de hoek van welk stadion dan ook. Een ontploffend vak vol uitsupporters, uitzinnig in de rondte springend en hartgrondig brullend, als een soort menselijk bommetje van energie en vreugde. Na een doelpunt worden voetballers er vaak als vanzelf naartoe getrokken, richting de hondstrouwe fans, opeengepakt in het uitvak. Maar steeds vaker is er helemaal niemand meer om mee te feesten. Feyenoord – Ajax wordt om belachelijke redenen aanstaande zondag maar weer eens zonder publiek afgewerkt, terwijl ook de fans van FC Utrecht en ADO Den Haag niet meer naar ‘neerlands grootste poel des verderfs’ reizen. Zondag nog bleef de Haagse aanhang weg uit Rotterdam, uit protest tegen het beperkte aantal kaartjes dat beschikbaar was in de Kuip. Maar ook de op het oog weinig risicovolle wedstrijden trekken steeds minder bezoekende supporters. Slechts plukjes diehards kunnen het vaak nog opbrengen. De rest kiest liever voor Eredivisie Live, thuis bij de haard. “Een paar jaar geleden lag ons gemiddelde nog rond de vijfhonderd man per wedstrijd,” vertelt Koos Roeg, supporterscoördinator van ADO Den Haag. “Daarmee stonden we vierde van Nederland. Maar nu, terwijl het sportief juist beter gaat dan ooit bij ADO, zijn dat er misschien nog tweehonderd. Mensen vinden het gewoon niet meer leuk. Ze worden op alle mogelijke manieren ontmoedigd.” De fans voeren bij elke club in Nederland dezelfde reden aan: de alom verfoeide combiregeling. In plaats van vrijuit te kunnen reizen, moeten supporters bij die maatregel verplicht met de bus of trein naar het stadion, vaak al uren voor de aftrap. Eenmaal aangekomen, worden ze in een soort cordon naar het uitvak begeleid. Cru gezegd: als beesten in een kooi. Een biertje drinken kan niet – en pas laat op de avond ben je weer thuis. “De goedwillende fans lijden onder een kleine minderheid,” erkent KNVB-woordvoerster Renske Bruinsma. “Dus wij snappen de weerstand tegen die beperkende maatregelen best. Maar op een puur adviserende rol na, zijn wij als bond feitelijk geen partij. Het is aan de lokale overheden en de betrokken clubs om een wedstrijd zo goed mogelijk te organiseren. En ook hun dilemma’s kunnen wij volgen, want zo eenvoudig is de afweging natuurlijk niet.” Talloze acties voerden supporters de laatste jaren tegen die combiregelingen. Heel soms gaat het om een soort landelijk georganiseerd protest, meestal komen fans van een individuele club – vaak ludiek – in opstand. Vorige week nog voerden de supporters van Sparta alternatief actie tegen de verplichte combiregeling die de burgemeester van Velsen oplegde voor de wedstrijd tegen Telstar. Verkleed als boeven, gehuld in zwart-wit gestreepte carnavalskostuums, stapten ze de bus in, terwijl ook de thuisclub het spel meespeelde. Telstar zorgde voor gratis water en brood in het uitvak. Bij NAC legt een groep supporters zichzelf al jaren verplichte combi’s op, bij wijze van ludiek protest. Een wandelcombi van Breda naar Nijmegen bijvoorbeeld, of een bootcombi naar Waalwijk. En de supporters van FC Twente spanden in september 2009 een kort geding aan tegen de burgemeester van Heerenveen, die de fans verplichtte per bus af te reizen naar het noorden. De fans verloren hun zaak – en boycotten vervolgens de wedstrijd. Paspoortregistraties, eindeloze fouilleringen, busreizen, verplicht carpoolen; steeds minder fans kunnen het opbrengen. Zelfs bij Feyenoord, steevast koploper als het ging om meereizende fans, zit het uitvak niet altijd meer vol. Vorige maand was NAC – in de jaren 90 vermaard om zijn grote groep uitsupporters – voor het eerst sinds tijden weer eens verantwoordelijke voor een uitpuilend bezoekersvak. Niet toevallig voor een bekerduel met SC Heerenveen, een wedstrijd zónder verplichte vervoersregeling. “Die combi’s zijn maatregelen uit de jaren tachtig, die nog steeds worden toegepast,” zegt ADO-coördinator Roeg. “Want in veruit de meeste gevallen verlopen voetbalwedstrijden tegenwoordig zonder problemen. Als ik met mijn gezin naar Roda JC – ADO wil, ben ik een hele dag kwijt aan reizen, terwijl er in het verleden nooit iets noemenswaardigs is gebeurd. Zo’n uitje zou ook gewoon leuk kunnen zijn, door er een bezoekje aan Maastricht aan te koppelen, ik noem maar wat. Maar burgemeesters en overheden gaan er bij voorbaat vanuit dat zoiets compleet uit de hand loopt.” Niet voor niets, vindt Ronald Moes van het CIV, het Centraal Informatiepunt Voetbalvandalisme. Dat expertisecentrum, opererend onder de vleugel van politie en het ministerie van Binnenlandse Zaken, registreert alle cijfers aangaande voetbalgeweld en -wangedrag. Het CIV adviseert ook de lokale overheden. “Vooropgesteld, de rellen waren er eerst, daarna pas de maatregelen,” aldus Moes. “De combiregeling is er dan ook niet zomaar. Het scheelt vaak een hoop politie-inzet, terwijl je de orde in de binnenstad beter en gemakkelijker kunt handhaven.” De kritiek onder supporters zit hem echter in de toepassing van de maatregel: grijpen burgemeesters niet veel te gemakkelijk naar het middel, ten koste van alle goedwillende supporters? “Het aantal combi’s neemt wel degelijk af, zo blijkt uit ons jaarverslag,” aldus Moes. “Dat betekend dat overheden echt wel bereid zijn mee te denken. Rondom Vitesse – NEC bijvoorbeeld, een beladen derby, is het aantal beperkende maatregelen sterk teruggenomen. Het is alleen: áls je versoepelt, mag het hoe dan ook niet fout gaan. Je kunt vijf jaar werk met één incident om zeep helpen.” De politie-expert wijst op de gebeurtenissen van afgelopen zondag, toen fans van ADO Den Haag de A13 bezetten, uit protest tegen het aantal beperkte toegangsplaatsen in de Kuip. “Dan lees ik in de krant dat er messen en ploertendoders zijn gevonden bij die actie,” aldus Moes. “Kun je dan nog zeggen dat overheden te overspannen ingrijpen? Zoiets geeft juist aan dat je als politie en overheid voortdurend scherp moet blijven.” Supporters ergeren zicht ook dood aan de ogenschijnlijke willekeur: een braderie in Almelo kan de bewegingsvrijheid van een fan aanzienlijk beperken. Terwijl, zo wijzen de fans op de statistieken, het aantal problemen rond voetbalwedstrijden steeds geringer wordt. Vergeleken bij de jaren tachtig en de vroege jaren negentig is het tegenwoordig een verademing om naar een eredivisieduel te gaan. De momenten waarop het misgaat, zijn vrij zeldzaam. Ook het CIV constateert de laatste jaren een teruglopend aantal problemen in de voetbalstadions. “Maar zoiets is natuurlijk óók het verhaal van de kip en het ei,” aldus KNVB-woordvoerster Bruinsma. “Want in hoeverre is dat juist te danken aan de getroffen maatregelen – en de modernere stadions? Dat is heel lastig te bepalen.” De invoering van de voetbalwet maakt – in theorie – een meer dadergerichte aanpak mogelijk. In een ideale situatie worden de rotte appels uit de mand gevist, opdat de goedwillende supporter voortaan op een ontspannen manier naar een uitwedstrijd kan. Met Duitsland als ideaalbeeld; een land waar supporters voor de aftrap door elkaar heen lopen, op weg naar het stadion. “Maar je kunt je afvragen of we in Nederland al zover zijn,” aldus CIV-expert Moes. “Een aantal clubs (onder meer Feyenoord en ADO Den Haag) werkt ook met zogenaamde uitkaarten, om goed in beeld te krijgen wie er meereizen. Maar zeggen die clubs vervolgens ook: jij mag niet meer mee? Dat is de volgende stap, maar zo ver is het nog niet. En om dat te bereiken hebben de clubs ook de steun nodig van de politie en overheid. Ze kunnen dat niet alleen.” Ondertussen suddert het verzet van de supporters door. De diverse supportersverenigingen van FC Twente sloegen de handen ineen tegen de combiregeling, met een eigen website als vertrekpunt. Een groep NAC-supporters verenigde zich op de site www.combilozen.nl. Bij wijze van protest, maar ook om te zien hoe het óók kan,” aldus Leon Deckers. “Wij bezoeken veel voetbalwedstrijden, maar alleen op eigen gelegenheid, zonder combiregeling. Op onze site maken we daar verslagen van – en laten zien hoe leuk het kan zijn om met vrienden op pad te gaan voor een wedstrijd. Een biertje vooraf, een bezoekje aan de stad, lekker ouwehoeren, dat werk. Zonder problemen.” “Onder andere clubs hebben we in de loop der jaren tal van geestverwanten gevonden. Onze manier van voetbalbeleving is echt niet uitzonderlijk of uniek. Er zijn in Nederland meer dan genoeg supporters zoals wij. En die willen gewoon normaal doen. Gewoon een gezellige dag hebben.”

 Bron: B-side Rats, De Rat, AD, LN